Unia ustala surowsze przepisy dotyczące zwiększenia efektywności energetycznej

 

Komisja Europejska informuje o osiągnięciu porozumienia z Parlamentem Europejskim i Radą na rzecz reformy i wzmocnienia unijnej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej. Porozumienie to stanowi kolejny krok w kierunku ukończenia prac nad pakietem „Gotowi na 55" ("Fit for 55") w celu realizacji Europejskiego Zielonego Ładu i planu REPowerEU. Po raz kolejny pokazuje ono determinację UE, by do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną.

Po raz pierwszy zasada „efektywność energetyczna przede wszystkim" uzyskuje moc prawną dzięki wyraźnemu zobowiązaniu państw UE do uwzględniania efektywności energetycznej przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki, planowania i poważnych inwestycji w sektorze energetycznym i poza nim.

W porozumieniu ustanowiono unijny cel w zakresie efektywności energetycznej na poziomie 11,7 proc. na 2030 r., co wykracza poza pierwotny wniosek Komisji w sprawie pakietu „Gotowi na 55". Zobowiązano również państwa członkowskie UE, aby wspólnie zapewniły dodatkowe ograniczenie zużycia energii końcowej i pierwotnej w porównaniu z prognozami dotyczącymi zużycia energii sporządzonymi w 2020 r.

- Oszczędzanie energii to kluczowy krok na rzecz uratowania naszej planety. W ostatnich miesiącach Europejczycy pokazali, że są gotowi na to wyzwanie i potrafią stawić mu czoła, a nasz przemysł udowodnił, iż potrafi zoptymalizować swoje zużycie energii i procesy produkcji. Wszystkim nam jest teraz potrzebna efektywność energetyczna, po to, by stać się jeszcze bardziej systemową częścią naszego społeczeństwa, a ta zmieniona dyrektywa pomaga nam to osiągnąć - stwierdził Frans Timmermans, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu. 

Podwojone oszczędności

W ramach wstępnego porozumienia, roczny obowiązek oszczędności energii niemal się podwoił, aby zapewnić stałe postępy. W latach 2024–2030 państwa UE będą musiały co roku osiągać nowe oszczędności wynoszące średnio 1,49 proc. zużycia energii końcowej w porównaniu z obecnym poziomem 0,8 proc. Do końca 2030 r. oszczędności te będą musiały stopniowo osiągnąć poziom 1,9 proc. Jest to ważny instrument stymulowania oszczędności energii w sektorach zastosowań końcowych, takich jak budynki, przemysł i transport.

Zmienione przepisy nakładają również na sektor publiczny większą odpowiedzialność za zwiększenie efektywności energetycznej. Instytucje publiczne będą musiały systematycznie uwzględniać wymogi w zakresie efektywności energetycznej przy udzielaniu zamówień publicznych na produkty, usługi, budynki i roboty budowlane. W sektorze publicznym wprowadza się nowy roczny cel ograniczenia zużycia energii o 1,9 proc. Obowiązek państw UE dotyczący corocznej renowacji co najmniej 3 proc. całkowitej powierzchni budynków będących własnością administracji publicznej obejmuje obecnie również szczebel regionalny i lokalny.

Zgodnie ze zmienioną dyrektywą będzie się zachęcać przedsiębiorstwa, aby stały się bardziej energooszczędne. Po pierwsze, systemy zarządzania energią staną się domyślnym obowiązkiem dużych odbiorców energii. Wszystkie przedsiębiorstwa, w tym MŚP, których roczne zużycie energii przekracza 85 TJ, będą musiały wdrożyć system zarządzania energią. W przeciwnym razie będą podlegać audytowi energetycznemu (jeżeli ich roczne zużycie przekracza 10 TJ). Po raz pierwszy wprowadzono również system sprawozdawczości dotyczący charakterystyki energetycznej dużych ośrodków przetwarzania danych.

Według uzgodnionych przepisów, państwa UE będą także musiały promować lokalne plany ogrzewania i chłodzenia w dużych gminach o liczbie ludności powyżej 45 tys. Ponadto wraz ze zmienioną definicją efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego minimalne wymogi będą stopniowo zmieniane, tak aby zapewnić pełną dekarbonizację systemów ciepłowniczych i chłodniczych do 2050 r. Wsparcie dla nowych wysokosprawnych jednostek kogeneracji wykorzystujących gaz ziemny i podłączonych do systemów ciepłowniczych w efektywnych systemach ciepłowniczych i chłodniczych będzie możliwe jedynie do 2030 r., natomiast wszelkie inne zastosowania paliw kopalnych będą zakazane w odniesieniu do nowych mocy wytwarzania ciepła w takich systemach.

Porozumienie, o którym mowa wzmacnia dodatkowo przepisy dotyczące finansowania efektywności energetycznej, aby ułatwić mobilizację inwestycji. Zgodnie z nowymi przepisami, państwa UE będą zobowiązane do propagowania innowacyjnego systemu finansowania i tzw. zielonych produktów pożyczkowych na rzecz efektywności energetycznej poprzez zapewnienie ich szerokiej i niedyskryminacyjnej oferty ze strony instytucji finansowych. Państwa UE będą musiały składać sprawozdania na temat wielkości inwestycji w efektywność energetyczną.

Ograniczenie ubóstwa energetycznego 

Porozumienie zawiera pierwszą w historii unijną definicję ubóstwa energetycznego. Państwa członkowskie będą teraz musiały wdrożyć środki poprawy efektywności energetycznej, przede wszystkim wśród osób dotkniętych ubóstwem energetycznym, odbiorców wrażliwych, gospodarstw domowych o niskich dochodach oraz, w stosownych przypadkach, osób zajmujących mieszkania socjalne. W zmienionych przepisach położono większy nacisk na ograniczenie ubóstwa energetycznego i wzmocnienie pozycji konsumentów, w tym na utworzenie punktów kompleksowej obsługi w zakresie pomocy technicznej i finansowej oraz pozasądowych mechanizmów rozstrzygania sporów.

Wstępne porozumienie wymaga teraz formalnego przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę. Po zakończeniu tej procedury nowe przepisy zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdą w życie.

Kluczowa efektywność 

Efektywność energetyczna jest kluczowym filarem planu REPowerEU, który jest strategią UE mającą na celu jak najszybsze wyeliminowanie importu rosyjskich paliw kopalnych. W maju 2022 r. Komisja zaproponowała – jako część planu REPowerEU – wzmocnienie długoterminowych środków w zakresie efektywności energetycznej, w tym zwiększenie wiążącego celu w zakresie efektywności energetycznej, który określono w pakiecie „Gotowi na 55" stanowiącym część Europejskiego Zielonego Ładu.

- Efektywność energetyczna to klucz do osiągnięcia pełnej dekarbonizacji gospodarki UE i niezależności od rosyjskich paliw kopalnych. Wzmocnione ramy UE w zakresie efektywności energetycznej pomogą nam pozostać na ścieżce prowadzącej do osiągnięcia naszych celów w zakresie energii i klimatu na rok 2030. Mogą one również być ważnym motorem konkurencyjności i zwiększać bezpieczeństwo dostaw. Nowe przepisy dotyczące wzmocnienia pozycji konsumentów i ubóstwa energetycznego zapewnią wszystkim, w tym osobom najbardziej podatnym na zagrożenia, uczestnictwo w naszym przejściu na czystą energię - podsumował Kadri Simson, komisarz do spraw energii.